III Powstanie Śląskie - zwycięska walka o polską przyszłość Górnego Śląska (2/3 maja 1921)

2.05.2024

III Powstanie Śląskie - zwycięska walka o polską przyszłość Górnego Śląska

III Powstanie Śląskie (2-3 maja - 5 lipca 1921 r.) było ostatnim z trzech zbrojnych zrywów Polaków mających na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Było ono również jednym z pięciu polskich powstań narodowych zakończonych sukcesem.

Tło wydarzeń:

Plebiscyt przeprowadzony na Górnym Śląsku 20 marca 1921 r. nie przyniósł rozstrzygającego wyniku. 54,3% głosów oddano za Polską, a 45,7% za Niemcami. Mimo woli większości mieszkańców, Komisja Międzysojusznicza planowała przyznać Niemcom większą część obszaru plebiscytowego. Decyzja ta wywołała falę protestów i stała się bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania.

Przebieg walk:

Powstanie rozpoczęło się w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. Oddziały powstańcze, pod wodzą Wojciecha Korfantego, błyskawicznie opanowały większość terenu plebiscytowego. W kolejnych tygodniach toczono ciężkie walki z niemieckimi siłami paramilitarnymi i regularną armią niemiecką. Szczególnie zacięte walki miały miejsce w rejonie Góry Świętej Anny i Kędzierzyna-Koźla.

Zakończenie powstania i jego znaczenie:

5 lipca 1921 r. zawarto rozejm, a 20 października Rada Ambasadorów zatwierdziła korzystny dla Polski podział Górnego Śląska. Polsce przyznano 40% spornego terytorium, z 76% kopalń węgla i 50% hutnictwa.

Powstanie śląskie było ogromnym sukcesem militarnym i politycznym Polaków. Okazało ono siłę ducha i determinację ludności polskiej w walce o swoje prawa. Górny Śląsk stał się integralną częścią Polski, co miało ogromne znaczenie dla jej gospodarczego i strategicznego potencjału.

Dodatkowe informacje:

  • Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach organizuje liczne wystawy i wydarzenia poświęcone tej tematyce: >KLIKNIJ<
  • W wielu miastach Górnego Śląska znajdują się pomniki i tablice upamiętniające bohaterów III Powstania Śląskiego.

Pamięć o III Powstaniu Śląskim jest żywa do dziś. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Górnego Śląska i całej Polski.

FAZY III POWSTANIA ŚLĄSKIEGO:

  • Pierwsza (3–10 maja) – powstańcy polscy opanowali tereny zakreślone „linią Korfantego”;
  • Druga (11–20 maja) – umocnili się na zdobytych rubieżach, broniąc łańcucha opanowanych miejscowości;
  • Trzecia (21 maja – 6 czerwca) – gwałtowne walki podczas kontrakcji niemieckiej. Wtedy to rozegrała się bitwa o Górę Świętej Anny, którą powstańcy polscy utracili oraz Kędzierzyn, ale nie dopuścili do przerwania linii frontu i do wtargnięcia Niemców w głąb okręgu przemysłowego, oraz walki na południowym odcinku frontu bitwa pod Olzą;
  • Czwarta (7–24 czerwca) – ustanie walk i rozpoczęcie pertraktacji rozejmowych, przy pośrednictwie aliantów. Polacy i Niemcy stopniowo wyprowadzali swoje oddziały z terenu plebiscytowego.

Walki w powiecie rybnickim:

W powiatach: pszczyńskim, rybnickim, raciborskim i kozielskim działała grupa operacyjna „Południe”. Najwcześniej, bo już w nocy z 2 na 3 maja, został w pow. rybnickim opanowany Wodzisław Śląski, przez oddział pod dowództwem Józefa Michalskiego, jednakże po nagłym ostrzelaniu bronią maszynową odpoczywających na rynku powstańców zdobywanie miasta przeciągnęło się do 4 maja. Tuż po północy 3 maja miejscowi powstańcy opanowali Żory nacierając z kierunku Woszczyc i Rogoźnej, a następnie szybko przegrupowali się w kierunku Rybnika, który zaatakowano już o 4.00 rano z kierunku Brzezin i Ligoty, wzdłuż toru kolejowego, i z kierunku Nacyny i Zamysłowa przez batalion rybnicki J. Płaczka. Zdobycie Rybnika utrudniała obecność w mieście żołnierzy Reichswehry, którzy w cywilnych ubraniach zostali przewiezieni w te rejony. Niemcy umocnili się w zakładzie leczniczym w Orzepowicach i w Paruszowcu, gdzie pomiędzy powstańcami śląskimi i Niemcami dochodziło do walk na białą broń. W konsekwencji Paruszowiec zdobyto dopiero po południu. Walki prowadzone były także w Rzuchowie, Biertułtowach, Lyskach, Jastrzębiu, Pilchowicach, Nieborowicach, Zwonowicach, Rudach i Czerwionce. Powstańcy dokonali także wypadu na lewy brzeg Odry na Zabełków, Roszków i zaatakowali Krzyżanowice. Niepowodzeniem w tym rejonie zakończyła się próba zdobycia Ostroga, wschodniego przedmieścia Raciborza i w efekcie zdobycia miasta oraz opanowania prawobrzeżnej Odry od Bierawy po Koźle oraz w rejonie Kędzierzyna.

FOT. III POWSTANIE ŚLĄSKIE - pododdział powstańczy w Rybniku - może ktoś wie, gdzie zrobiono to zdjęcie? (jedyne zdjęcie jakie odnalazłem z Rybnika)

 

 

Zdjęcia pochodzą z Narodowego Archiwum Cyfrowego https://www.nac.gov.pl

Informacje: zbiory własne,Wikipedia, https://instytutslaski.pl/, https://www.muzeumpowstanslaskich.pl/

 

Galeria